سل یا توبرکولوزیس یک بیماری خطرناک

سل یا تب لازم یکی از بیماری های عفونی است که به طور معمول بر روی ریه ها تاثیر می گذارد،این بیماری نسبت به سایر بیماری های عفونی دومین بیماری مرگبار جهان شناخته می شود به طوریکه در سال 2015 از 10 میلیون مورد مبتلا شده 1.8 میلیون نفر جان خود را از دست دادند.

اوج شیوع این بیماری در دهه 1980 به وقوع پیوست این موضوع آنقدر وخیم بود که در سال 1993 برای اولین بار سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد، سل در مرحله‌ی فوریت جهانی قرار گرفته است. این برچسب تا آن زمان برای هیچ بیماری آورده نشده بود.

انواع بیماری سل:

سل پنهان:

• در این حالت باکتری در بدن به‌شکل غیرفعال باقی می‌ماند. سل پنهان مسری نیست و  هیچ نشانه‌ای ندارد اما ممکن است به نوع فعال تبدیل شود.

سل فعال:

در این حالت باکتری فعال و بیماری مسری است و همچنین  نشانه‌های سل در بیمار مشاهده می‌شود.

علایم عمومی و مشترک در بیماری سل (سل فعال) عبارتند از:

• تب
• کاهش اشتها
• بی حالی
• تعریق شبانه
• خستگی زود رس و ضعف عمومی

عوامل خطرآفرین سل:

این بیماری برای هر فردی با هر سن و سالی می تواند به وجود بیاید اما برخی از افراد بیشتر از بقه در معرض ابتلا به سل می باشند.

• افرادی که سیستم ایمنی آنها ضعیف است.
• مصرف تنباکو خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. (۸ درصد از موارد این بیماری در جهان با مصرف دخانیات ارتباط دارد)
• افراد تحت‌درمان سرطان
• فراد بسیار جوان یا بسیار پیر (به‌دلیل ضعیف‌تر بودن سیستم ایمنی)
• معتادان به مواد مخدر

افرادی که بیمارهای زیر را دارند بیشتر از سایرین درمعرض خطر ابتلا به سل هستند:

• دیابت
• برخی از انواع سرطان
• سوءتغذیه
• بیماری‌های کلیوی

یکی دیگر از عوامل خطرآفرین، مسافرت به کشورهایی است که سل در آنجا بسیار شایع است نظیر کشورهای:

• آفریقا، آفریقای غربی و کشورهای جنوب صحرای آفریقا
• افغانستان
• جنوب‌شرقی آسیا شامل پاکستان، هندوستان، بنگلادش و اندونزی
• چین و روسیه
• آمریکای شمالی
• کشورهای غربی اقیانوس آرام : فیلیپین، کامبوج و ویتنام

نکات مهم بیماری:

• طبق گزارشات سازمان بهداشت جهانی سالیانه ۹ میلیون نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند
• این بیماری یک پاتوژن هوابرد است یعنی می تواند ازطریق هوا از یک فرد به دیگری منتقل شوند.
• این بیماری یکی از سه عامل مرگ‌ومیر زنان در رده‌ی سنی ۱۵ تا ۴۴ سال است.
• علائم این بیماری می تواند تا ماه‌ها خفیف باشند.
• هر فرد بیمار در ارتباط نزدیک با دیگران می‌تواند ۱۰ تا ۱۵ نفر در یک سال را آلوده کند.

تشخیص بیماری:

پزشک معالج جهت  تشخیص بیماری با استروسکوپ به صدای ریه‌ها گوش می‌دهد و گره‌های لنفاوی را معاینه می‌کند تا ببیند متورم شده‌اند یا خیر.

سپس از بیمار سوالاتی راجه به علائم بیماری، سابقه‌ی پزشکی و عوامل خطرآفرین بیماری را می پرسد.

اما متداولترین روش تشخیص بیماری سل آزمایشی پوستی است که در آن:

مقدار بسیار کمی از توبرکولین PPD (عصاره‌ی باکتری سل) را به قسمت داخلی بازو تزریق می‌کنند و بعد از 2 تا 3 روز آن ناحیه مورد بررسی قرار می گیرد در صورت وجود برآمدگی قرمز و سفت به‌اندازه‌ی مشخص وجود این بیماری تشخیص داده می شود.

سایر روش ها:

آزمایش خون، رادیوگرافی از قفسه‌ی سینه و آزمایش خلط

نکات مهم تشخیص بیماری:

• تشخیص نوع مقاوم (MDR) این بیماری از نوع معمولی دشوارتر است.
• تشخیص این بیماری در کودکان دشوارتر از بزرگسالان است.

درمان بیماری:

خوشبختانه با پیشرفت روز افزون علم پزشکی این بیماری قابل درمان است، طول مدت درمان به موارد زیر بستگی دارد:

• سن بیمار ، سلامت عمومی، مقاومت احتمالی فرد نسبت به دارو، نوع سل (فعال یا پنهان) و محل عفونت (ریه‌ها، مغز، کلیه)