گونسپان ملایر یادگاری از دوران مادها
گونسپان یا پا تپه،یکی از یادگارهای دوران مادها در شهرستان ملایر می باشد، این تپه باستانی با ارتفاع 28 متری یکی از بلندترین تپه های باستانی ایران به شمار می رود.
بنابر نظر کارشناسان این تپه باستانی بیش از شش هزار سال قدمت دارد،تپه گونسپان به عنوان یک تپه کله قندی در محوطه ای با مساحتی به طول 128 متر و عرض 95 متر واقع شده است.
دورههای مختلف تاریخی:
بر روی تپه گونسپان ( پا تپه) لایه های مختلفی از دورانهای باستان و تاریخی دارد:
- دوران مفرغ
- بنایی خشتی متعلق به دوران مادها
- بنایی با معماری سنگی و چینه متعلق به دوران اشکانی
- قلعه زندیه و قاجاریه معماری خشت و چینهای
کاوش باستان شناسان:
بنابر انجام 5 فص کاوش در این تپه باستانی:
- کشف آثار مهم تاریخی از دوره قاجار تا اشکانی و عصر آهن
- پیدا شدن اولین رج از خشتهای یک بنای دوره ماد در آخرین فصل از کاوش
- بافت معماری منسجم خشتی در زیر لایه های اشکانی که در تمام تپه گسترده است،و به عصر آهن 3 تعلق دارد.
- نخستین قلعه توسط اشکانیان بروی تپه ساخته شده است.
- در دوره سلجوقی با تغییراتی و استفاده از یکی از برجها و دیوار بنا، قلعه جدیدی ساختند و بعد از آن آثار دوره اشکانی مدفون شدن شد.
دورانهای تاریخی تپه گونسپان:
- دوره پیش از تاریخ
- دارای لایههایی از عصر مفرغ به ضخامت ۵ تا ۸ متر است که معرف فرهنگی خاصی بنام فرهنگ یانیق است.
دوران مادها
- در تپه گونسپان بقایای ساختار عظیم خشتی از دوره ماد وجود دارد،
- ارتفاع برخی از دیوارها تا ارتفاع حدود ۵ متر نشان دهنده اهمیت و ارزش این بنا در دوره ماد بودهاست.
- کاوشگران در زیر لایههای اشکانی موفق به شناسایی بافت معماری منسجم خشتی شدند،
- که در تمام تپه گستردهاست و به عصر آهن ۳ (دوره ماد و شاید اوایل هخامنشیان) تعلق دارد.
دوران اشکانی:
در تپه گونسپان یک دژ بزرگ با معماری لاشهسنگ از دورهٔ اشکانی که باروی ستبر خشتی در گرداگرد آن است کشف شده است،
معماری بسیار مستحکم، دیوارهای سنگی و باروی سترگ خشتی به همراه فراوانیسفالهای نوع جلینگی (کلینکی) نشان از رونق دژ در روزگار آبادی می دهد.
یک دیوار :
- به قطر ۳ متر با ملات گل
- خشتهای چینهای ۴۳ در ۴۳ با ضخامت ۱۰ سانت
- خشتهای چینهای ۳۷ در ۳۷ با همان ضخامت کشف شدهاست که نشان از استحکام این دژ در دوره اشکانی دارد.
دوران زندیه:
محل تولد کریمخان زند در قلعه روستای پری در حدود ۲۰ کیلومتری این تپه میباشد.
باستان شناسان در پاتپه به یک سیستم زهکشی دست یافتند که با کانالکشی و ایجاد تنبوشه استفاده میشدهاست کانالی که آب به آن سرازیر می شده است.
آجرچینی شده و کف آن نیز با نوعی ملات آهک و ماسه برای انسجام پوشش داده شده بود ومعماران آن پس از ایجاد کانالهای انتقال آبهای هرز، شروع به ساخت اتاقهای قلعه کردند بهنظر میرسد.
این سیستم راهی برای خروج آبهای اضافی از سطح قلعه بوده و آب اضافی را از روی پشت بامها عبور میدادهاست تا با عبور از تنبوشه به کانالی که در قسمت شرقی پاتپه قرار دارد، سرازیر گردد آثار این سیستم را که با گذشتن از روی پشت بامها با تنبوشه تا سطح زمین ادامه مییابد، تا جلوی قلعه به دست آوردهاند.
مطالب زیر را حتما بخوانید:
